Word je van mindfulness passief?

In het boek 10% Happier doet Dan Harris uit de doeken hoe zijn ontdekkingstocht met minduflness verliep. Dan Harris is een Amerikaanse nieuwslezer. Een hijgerige journalist die altijd met z’n kop op tv wil. En daar zonder probleem zijn ellebogen voor gebruikt. Hongerig, ambiteus.

Tot hij op een dag een paniekaanval krijgt. De uitkomst van een leven met stress en trauma. Hij vind meditatie, en merkt dat het hem helpt. Zo fanatiek als hij is, verdiept hij zich in de tradities. Stort zich in retraites. En word rustiger. Zekerder. Aardiger. Maar ook gemakkelijker. In zijn werk is dat te merken. Minder ambitie, minder gave projecten. Z’n collega’s gaan er met mooie kansen vandoor. Al dat mediteren maakt hem mellow.

Een bezorgde vragensteller

Dit verhaal sluit mooi aan bij de vraag die ik van iemand kreeg. Maakt mindfulness je niet passief? Raak je je er ambitie door kwijt? De vraag klonk wat zorgelijk en zelfs een beetje geïriteerd. Goede vraag. Antwoord: Ja én nee. Hoe dat zit, lees je hieronder.

1. Mindfulness is halt houden

Halt houden. Stoppen. Stil staan. Stilstand. Passiviteit. Het lijkt wel alsof er aan deze woorden iets negatiefs te zit. Heeft het te maken met onze culturele overtuiging dat stilstand achteruitgang is? Deze ‘wijsheid’ heeft mij lang kunnen voortjagen op het pad van vooruitgang. Tot ik het begon te betwijfelen.

Bestaat stilstand wel? Alles beweegt. Kijk maar goed. Wat ís achteruitgang? Dat kan je alleen constateren als je 2 factoren met elkaar vergelijkt. Maar de wereld is veel complexer. Er zijn 100.000 factoren, die afzonderlijk van elkaar bewegen. Achteruitgang is niet zo’n vast begrip als ik dacht.

Halt houden is eigenlijk neutraal.

2. Om met milde aandacht in deze werkelijkheid aanwezig te zijn

Kun je zien wat er is, zonder er een oordeel over te hebben? Kun je zien dat de dingen niet zwart-wit zijn?

Bijvoorbeeld: stilstaand water gaat stinken.

Is stilstand dan toch negatief? Als je stinkend water met ‘milde aandacht’ bekijkt (gewoon bewust van je oordeel) – dan merk je dat het stinkt omdat er dingen in groeien die stinken. En dat stinken op zichzelf een mening is. Je zou ook kunnen zeggen: stilstaand water verandert van samenstelling en geur.

3. Zodat je er met meer vrijheid mee om kan gaan

Je hebt in je leven al heel wat problemen opgelost. Al dat ‘oefenen’ heeft patronen gecreeërd. Heb je een nieuw probleem? Pak je er een oude bij die er op lijkt. En op basis daarvan besluit je wat je gaan doen. Omdat het een automatisme is, kan het zó snel gaan, dat je helemaal geen keuze hebt gemaakt. Je doet maar wat.

Terug naar het voorbeeld. Stank = vies = schoonmaakmiddel erbij. Dat zou het automatisme kunnen zijn. Echter, als je stilstaand water beschouwd als water dat verandert van samenstelling en geur, zul je er misschien niet meteen fles afwasmiddel in leeg te gieten. Door halt te houden en aandacht te hebben weet je dat er meer aan de hand is. Je wordt nieuwsgierig. Waarom verandert de samenstelling en geur? Je verzamel informatie over precies dit probleem. Op basis daarvan kun je bewust, in vrijheid bepalen wat je gaat doen.

Dit geldt ook voor jou persoonlijk. Pas als je weet wat je denkt en voelt, kun je bepalen wat je nodig hebt om verder te gaan. Daarom moet je halt houden en aandacht hebben. Zodat je er met meer vrijheid mee om kan gaan.

Word je van mindfulness passief?

Ok, terug naar de beginvraag. Maakt mindfulness je niet passief? Stel dat het antwoord JA is. Je doet helemaal niets meer. Je bent zo goed geworden in halt houden, dat er stilstand lijkt te zijn. Er komt niets uit je handen. Een paar weken, maanden, jaren zelfs. Vraag is – is dat erg? Kun je er naar kijken met een niet-oordelende houding? Wat is er werkelijk gaande?

Er zijn tijden van groei en tijden van ‘lijkt-wel’ stilstand. Net als in de natuur. In de zomer groeit alles tot zijn hoogtepunt. In de winter lijkt alles dood te zijn. Vind ik dat een probleem? Nee. Omdat ik weet dat het altijd weer zomer wordt. Als niets hetzelfde blijft, zal ook een periode van impasse weer voorbij gaan. Kan ik er op vertrouwen dat passiviteit gevolgd gaat worden door actie? Kun jij dat?

En die nieuwslezer…

Hoe het met Dan Harris afgelopen is? Hij merkte het op, wist daarna beter wat hij wilde, en ging daarna weer aan het werk. Vond zijn mojo weer terug. En is weer zeer succesvol bezig. En 10% gelukkiger.

Herken jij dit? Een reactie van irritatie of angst bij het idee dat je even niets doet of passief bent? Houd dat je tegen in het beoefenen van mindfulness?

Noot: 1 & 2 & 3 vormen samen de definitie van mindfulness van Edel Maex