Het pad naar ontspanning
Als ontspannen moeilijk is – komt dat misschien omdat je eigenlijk niet weet wat het is, en hoe het nu met je gaat. Alsof je in de auto zit om ergens heen te gaan en de GPS weet niet waar je bent. Oh ja, je hebt ook geen bestemming opgegeven. Dan kom je er natuurlijk niet.
In dit vorige artikel legde ik de basispatronen van ons nieuwe brein uit aan de hand van een poes, een hond, een muis en de zon.
Dit artikel gaat over exact hetzelfde concept, maar dan wat meer analytisch gepresenteerd. Met plaatjes!
Onze verschillende breinen
Heel eenvoudig gezegd, hebben we het oude brein
- het reptielenbrein voor ons primair overleven (ademhaling, hartslag, niet dood gaan)
- het limbisch brein daar overheen, wat ons de mogelijk geeft te overleven in en met de groep
En het nieuwe brein:
- de neocortext daar weer overheen ligt, en waarmee we bewust ons lichaam kunnen sturen, en waarmee we kunnen nadenken
In het volgende plaatje die je de drie emotieregulatiesystemen van het oude brein.
- Rood: te vergelijken met de poes die een hond ziet: gevaar
- Oranje: te vergelijken met de poes die een vogeltje ziet: jaag
- Groen: te vergelijken met de poes die in de zon op de vensterbank zichzelf aan het poetsen en chillen is
Rechts en links op het plaatje zie je de pijlen van STRESS en RUST.
De emotieregulatiesystemen
Functies van het Nieuwe Brein
Met onze neo-cortex kunnen we bewust kiezen wat we wel en niet doen, door er op te reflecteren, en ernaar te handelen. Hier zie je wat er gebeurt onderverdeeld in
- Waar onze aandacht is
- Wat onze toekomstvoorstelling, behoefte of verlangen
- Welke overtuigingen of denkpatronen daarbij horen
- Wat ons gedrag is
- Welke emoties er zijn
- Wat de uiteindelijke motivatie is van dit systeem
De drie menselijke basispatronen van het nieuwe brein
Hoe weet je waar je bent?
Voel je je niet goed, dan kun je jezelf deze vragen stellen. Vragen stellen is de superkracht van de prefrontale cortex, onderdeel van de neocortex!
- Heb ik honger? (gevaarsysteem)
- Heb ik dorst? (idem.)
- Heb ik het koud (of warm)? (idem.)
- Ben ik moe? (gevaarsysteem)
- Ben ik schoon? (te weinig zorgsysteem)
- Ben ik comfortabel?
- Heb ik bewogen?
- Heb ik te lang naar social media of tv gekeken (jaagsysteem; vergelijken en consumeren)
- Voel ik me alleen? (te weinig zorgsysteem, jaagsysteem = competitie)
- Voel ik me boos? (dat is ook relationeel, te veel jaagsysteem, te weinig zorgsysteem)
- Voel ik me overweldigd? (jaagsysteem)
- Voel ik me angstig? (gevaar of jaagsysteem)
- Voel ik me negatief? (jaagsysteem)
Je behoeften en verlangens gaan niet vanzelf weg
Pas als je je veilig en tevreden voelt, kun je echt ontspannen.
Het mooie is dat wij met onze prefrontale cortex kunnen onderzoeken wat we zelf kunnen doen, om die veiligheid en tevredenheid is creëren. Als je veel gestrest ben, kan het zijn dat je zo gewend bent geraakt aan het jaagsysteem (omdat al je collega’s erin zitten, en je studiegenoten) of het gevaarsysteem (omdat je achterloopt met rekeningen betalen, of de buren vertonen raar gedrag) – dat je vergeet helder te kijken naar het Werkelijke Gevaar en de Werkelijk Nodige Prestaties (werk is soms ook maar gewoon werk).
Het prestatie-systeem is als het water waar vissen in zwemmen
Vissen weten waarschijnlijk niet wat ze in water zwemmen. Omdat ze er altijd in gezwommen hebben, en niet contempleren op wat er aan onzichtbaar spul om hun heen zit. Zo doen wij mensen dat ook. We hebben over het algemeen geen oog voor dat wat we met z’n allen zien als normaal.
Wij vinden het prestatiesysteem vrij normaal en we verwachten het ook van onszelf. We werken, we hebben een gezin om voor te zorgen, we doen een studie, zijn bezig met onze gezondheid en investeren en de familie en de vrienden. En vakanties, om te ontspannen ;-). Dat alles met slaaptekort,social media die gemaakt is om ons onzeker te laten voelen en een hypotheek die over de plinten klotst! Pfff.
Ontspannen: alleen als een zorgvuldig vormgegeven beoefening
Niets doen, gaat dus niet zo makkelijk. De energie is te hoog, onze aandacht te veel afgeleid naar vele verantwoordelijkheden en projecten. Dus, als je wilt ontspannen zul je bij jezelf te raden kunnen gaan: in welk systeem hang ik, en waar wil ik heen. Hoe wil ik me voelen (open, vriendelijk, creatief, verbonden) en wat kan ik daarvoor veranderen in mijn denken en handelen om daar ruimte voor de creëren?
