StockStress

Stress: waarom, en 4 manieren om er mee om te gaan

Leestijd: 4 minuten
StockStress

Echt, stress is soms ook nuttig.

Je hartslag gaat omhoog, je spijsvertering stopt, je gaat zweten, sommige spieren krampen, droge ogen, droge mond, trekkende huid, kou of juist hitte, een dichte keel, een vernauwde blik. Adrenaline om te winnen! Focus voor dat belangrijke moment. Ook al is stress onmisbaar, je wilt ’t ook uit kunnen zetten als het jou uitkomt.

Mindfulness Based Stress Reduction. Dat is de officiële naam van de 8-weekse mindfulnesstraining die begin ’80 werd ontwikkeld door Jon Kabat-Zinn. Stress Reduction. Hoezo? Wat is stress? Waarom zou je het moeten reduceren? Stress helpt je toch om te focussen, te presteren? Om mooie dingen voor elkaar te krijgen.

Stress is een discussiepunt. De meningen zijn verdeeld. Dan weer is het destructief, dan weer nuttig. Hoe zit het nu? In dit artikel leg ik uit wat stress is. En geef ik je 4 manieren om met mindful stress om te gaan.

Wat is stress

Stress is een lichamelijke reactie op gevaar. Een volledig geautomatiseerd programma dat in een fractie van een seconde – onbewust – opgestart wordt. Je kunt daar niets aan doen. Door middel van hormonen word je lichaam in opperste staat van paraatheid gebracht. Om te kunnen vechten, vluchten of bevriezen.

Hoe ziet stress er uit

De hartslag gaat omhoog, de spijsvertering stopt, je gaat zweten, sommige spieren krampen, droge ogen, droge mond, trekkende huid, kou of juist hitte, een dichte keel, een vernauwde blik, hoofdpijn, rugpijn. Gedachten veranderen: je denkt snel, gejaagd. Korte termijn. Pessimistisch. Emoties gaan mee: je voelt je gespannen, geïrriteerd, boos, bang, alleen. Je voelt schaamte, wanhoop, uitzichtloosheid. (En dit is nog maar een kleine opsomming.)

Het effect van stress op je leven

Geest: door stress wordt de aandacht gefixeerd. Op de ramp die zich nu voor je ogen afspeeld. Lange termijn denken, daar is geen ruimte voor (komt later wel). Experimenten zijn niet gewenst, want het moet nu goed zijn. Er is daardoor geen ruimte voor creativiteit. Je recycled oude patronen en gedachten. Meer van hetzelfde.

Lichaam: in een stresssituatie switcht je lichaam energie van de allerdaagse processen (spijsvertering, weerstand, gezond onderhoud) naar overleven: spieren, ademhaling. Dit is prima, maar niet duurzaam. Op de langere termijn put je je lichaam uit.

Van primitief naar modern

De stressreactie is een heel oud mechanisme om ons voor gevaar te beschermen. Het is zit in ons ‘reptielenbrein’, de amygdala. Echter, ons jonge moderne brein (prefrontale cortex) kan dromen, plannen en herinneren. Dat is een tweesnijdend zwaard. Positief én negatief. We kunnen namelijk een probleem inbeelden. Of een pijnlijke herinneren ophalen. Waarom dat erg is? Het lichaam weet niet wat het verschil is tussen echt en een gedachte! Stress barst net zo hard los bij het idee dat je te laat komt voor een solliciatiegesprek, als dat je werkelijk te laat komt.

Eindeloze prikkels

Ons moderne leven zit vol met kleine prikkels van ‘wel leuk’ en ‘niet leuk’. Dat doen we zelf, omdat we verwachten hebben. Prikkels komen binnen via allerlei communicatiekanalen. Die lijken geen uitknop te hebben. We worden met reclame de hele dag getriggert dingen te willen. Keerzijde is dat als we niet meteen krijgen wat we verlangen, teleurgesteld raken. Omdat we ook geloven in (een zekere mate van) maakbaarheid, zijn we bezig met plannen en evalueren. Het is een drukke boel in ons bolletje.

Leven met chronische stress

Je gedachten kunnen razendsnel veranderen. Als je in gevaar bent, zijn er gedachten van angst en paniek. Als het gevaar voorbij is – kun je weer helder denken. Je kunt je gedachten ook bewust verzetten. Door te focussen op iets fijns. En dan lijkt alles weer goed te zijn. Maar, je lichaam gaat niet zo snel mee. De stressreactie heeft hormonen in je lijf losgelaten, cortisol bijvoorbeeld, die maar langzaam verdwijnen.

Je lichaam ontspant zich minder snel dan dat je met je geest denkt te doen. Dat is extra vervelend, als een nieuwe stressreactie zich al weer aandient – voordat je lichaam hersteld is. Dan ontstaat er chronische stress.

Dat kan heel gemakkelijk gaan. Je gaat van een vergadering waarin een project de verkeerde kant op dreigt te gaan, naar een melding dat de huur niet afgeschreven is omdat er te weinig saldo op de rekening staat, daarna een bericht dat de NS vandaag een puinhoop is en je dus niet zo makkelijk bij je volgende afspraak komt. En dan is ook nog het Excelbestand gecrasht. Shit shit shit. Baal baal baal. Jak jak jak. Heb je alles overleeft. belt je schoonmoeder ’s avonds, of het fotoboek van het familieweekend al af is…

De zin en onzin van stress

Stress is zinvol. Het beschermt ons tegen gevaar. Houdt ons in leven als er een ernstige bedreiging is. Maar die is er zelden nog. Onze wereld is veilig. Waar we nu op reageren zijn geen doodsbedreigingen meer, maar eigenlijk gewoon issues. En als het even rustig is gaat onze denkgeest er vandoor, opzoek naar doemscenario’s en nare herinneringen. Ingebeelde issues. Zo wordt stress chronisch. Dat is niet zinvol. Het verminderd je kwaliteit van leven want het vernauwt je geest en put je lichaam op langere termijn uit.

Stress reduction

Mindfulness kan je helpen hier beter mee om te gaan. Door je bewust te maken van prikkels die er zijn. Van buiten. En van binnen. Door je vertrouwd te maken met de denkgeest en haar (problematische) fratsen. Door te beseffen hoe je lichaam en geest werken – zodat je er minder door beheerst worden. Door te leren hoe je voor jezelf kunt zorgen.

4 manieren om met stress om te gaan

1. Wees je bewust van stress. In lichaam, emoties, stemmingen, je gedachten. Dit oefen je met meditatie (in alle rust) en kun je ook doen als het gedonder losbarst. Niet door dan op een kussen te gaan zitten mediteren (tenzij je die mogelijk hebt) maar door je ademhaling te gebruiken. Die heb je altijd bij je. Om in dit moment aanwezig te zijn. Als toeschouwer te kunnen kijken wat er allemaal gebeurt. Zodat je er niet in meegesleept wordt.

2. Als je piekert, loopt je óf alvast op de zaken vooruit, beeld je je alvast de mislukking in. Óf je herkauwt oude problemen. Hiermee stoppen, is niet zomaar gedaan. Maar je niet meer identificeren met de gedachten, dat kun je oefenen met meditatie. Je bent niet die problemen, je hebt ze ook nog niet, het zijn gedachten in je hoofd.

3. Wees vriendelijk voor jezelf. Je schiet in de stress als natuurlijke reactie. Geef jezelf niet de schuld. Die spier – van vriendelijkheid – versterk je met meditatie. Door stress kun je stomme besluiten nemen, fouten maken. Dat is vervelend, maar ’t heeft geen zin om jezelf daarvoor op je kop te slaan. Dat levert alleen maar meer stress op.

4. Vecht er niet tegen. Doe niets alsof je ontspannen bent, als dat niet zo is. Stress is onderdeel van ons leven. Mindful zijn, is ook eerlijk zijn tegen jezelf. Op een milde wijze. Als het niet goed met je gaat, erken dat dan.

Realiseer je dat je lichaam zich langzamer ontspant, dat je gedachten. Neem de tijd om te ontspannen. Net als slapen, is ontspannen niet iets wat je kunt doen. Het is juist ‘stoppen met doen’. Afdwingen gaat niet. Je kunt je lichaam niet opjagen.

Maak een – als het rustig is en goed met je gaat – lijstje ‘omstandigheden’ waarin je kunt gaan ontspannen. Bijvoorbeeld: meditatie, beweging, muziek, een (geur)kaarsje, een wandeling in de natuur, stoeien met de hond, een knuffel van een geliefde, een praatje met de buurvrouw. Alleen zijn, samen zijn. Wat voor jou werkt.

Jouw stress?

Wat voor rol speelt stress in jouw leven. Zie je het als een kracht, of als een zwakte? Ben je je bewust van wat er allemaal gebeurt met je lichaam en geest als je stress ervaart. Wil je mindfulness gebruiken om er beter mee on te gaan?

Het woord stress in het nederlands en het engels

Wij gebruiken in Nederland het woord stress vooral in de context van prestaties. Piekprestaties. Een presentatie op het werk, een veeleisende dagplanning, een gesprek waar veel vanaf hangt. In het engels is het woord iets breder. Daar is het ook druk. Stress is een belasting van het systeem. Bijvoorbeeld: chronisch ziek zijn of altijd pijn hebben, maar ook altijd maar een ‘gevoel van geen tijd hebben’ of ‘niet goed genoeg zijn’. To stress about something: je druk maken over iets.

Bronnen: o.a. Beter Nu: Breng mindfulness in je leven – Rob Brandsma

Vergelijkbare berichten

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.